Eliminasyon diyeti, olumsuz etki oluşturduğu düşünülen yemeklerin beslenme düzeninden çıkarılmasına dayanan bir diyettir. Besinlerin oluşturduğu bu tür rahatsızlıklara genellikle besin hassasiyeti denir.
Bazı besinleri yemeyi bir süre bırakıp daha sonra tekrar başlayarak hangi besinlerin olumsuz etkisi olduğu belirlenir.
Eliminasyon Diyeti Nedir?
İsmini ingilizcedeki ‘elimination’ kelimesinden alır. Bu kelime ‘yok etme’, ‘atma’ anlamlarına gelir. Hangi besine karşı hassasiyetiniz olduğunu anlamak için besinleri beslenme düzeninizden çıkarma esasına dayanır.
Eliminasyon diyeti zayıflama diyeti değildir. İnflamatuar hastalıkların tedavisinde kullanılır. İnflamatuar hastalık iltihaplanma olarak da bilinir, vücudun bağışıklık sisteminin çeşitli hastalık ve yaralanmalara verdiği tepkidir ve gereklidir. Ancak vücudun düzeni bozulduğunda bağışıklık sistemi tepki vermemesi gereken durumlara da tepki verir ve sorunlar ortaya çıkar.
Aynı durum yediğimiz besinler için de geçerlidir. Bağışıklık sistemimiz bazı besinlere karşı tepki verir ve yukarda bahsettiğimiz inflamatuar hastalıklar ortaya çıkar. Eliminasyon diyetinin amacı vücudumuzun hangi besinlere tepki verdiğini bulmak ve onu beslenme düzeninden çıkarmaktır. Bu yönüyle bu diyete otoimmün eliminasyon diyeti de denir.
Bağırsaklardaki bağışıklık sistemini düzenlemek için antijen olarak görülen tüm besinleri kesmek esasına dayanır. Bağırsaklardaki muhtemel hasarları da iyileştirir.
Bu diyetin doktor ve diyetisyen kontrolünde uygulanması büyük önem taşıyor.
Çok uzun süre yapılması önerilmez. Kronik inflamatuar hastalığı olanların 4 ila 6 hafta kadar uygulaması önerilir.
Besin hassasiyeti belirtileri
Peki eliminasyon diyetini uygulamanızı gerektirecek besin hassasiyeti belirtileri nelerdir?
Besin hassasiyeti ya da diğer adıyla besin alerjisi bir çok belirti gösterebilir.
Bazıları ani, yaşamı tehdit eden bir şekilde ortaya çıkabilir. Örneğin, kabuklu deniz ürünleri ve yer fıstığı gibi alerjenler vücutta büyük miktarda histamin salınımına neden olarak akciğerlerin ve boğazın şişmesine neden olur.
Ancak tüm besinlerde bu tür semptomlar görmemiz gerekmiyor. Bazı belirtiler daha hafif hatta fark edilmeyecek derecede olabilir. Örneğin glüten, bazı insanların sadece yorgunluk hissine sebep olur ve bu bir tehlike işareti olarak görülmez.
Gıdalara karşı daha az fark edilen bu reaksiyonlardan bazıları şunlardır:
- Kuru cilt
- Şişkinlik, kabızlık ve ishal gibi gastrointestinal sorunlar
- Kaşıntı
- Sindirim bozukluğu
- Tükenmişlik
- Baş ağrısı
- Karın ağrıları
- Eklem ağrıları ve ağrıları
- Migren
Eliminasyon Diyeti nasıl yapılır?
İki aşamadan oluşur. Toplamda 4 ila 6 hafta süresince uygulanır.
Birinci aşama eliminasyon aşaması olarak da bilinir. Bu aşamada vücudun olumsuz tepki verme ihtimali olan tüm yiyecekler beslenme programından çıkarılır.
Bu yiyeceklerden bazıları fındık, mısır, soya, süt ürünleri, turunçgiller, it üzümü sebzeleri, buğday, glüten içeren yiyecekler, domuz eti, yumurta ve deniz ürünlerini içerir.
Bu aşama belirtilerin yiyeceklerden mi yoksa başka bir şeyden mi kaynaklandığını belirlemek içindir. 2–3 hafta boyunca yukardaki gibi yiyecekleri beslenmenizden çıkarmanıza rağmen belirtileriniz hala devam ediyorsa doktorunuza haber vermeniz en doğrusudur.
Eğer birinci aşama başarılı geçti ve rahatsızlıklarınız geçtiyse sıra bu rahatsızlığa sebep olan besini bulmaktır. İkinci aşamada birinci aşamada menünüzden çıkardığınız yiyecekleri teker teker beslenmenize dahil edip vücudun tepkisini ölçersiniz.
Bu şekilde kişinin bağışıklık sisteminin hangi yiyeceğe olumsuz tepki verdiği, hangi yiyeceğe ise tepki vermediği ortaya çıkıyor ve kişisel bir beslenme programı oluşuyor.
Serbest Besinler
Eliminasyon diyetinde en kafa karıştırıcı nokta hangi besinin alerjik reaksiyona sebep olduğunu anlamaktır.
- Sebze ve meyveler
- Pirinç
- Kuzu eti
- Balık (Mevsiminde)
- Kümes hayvanları (Olabildiğince doğal)
- Sağlıklı yağlar (Zeytinyağı gibi)
- Baharatlar
- Çiğ kuruyemişler
- Kavrulmamış çekirdekler
- Soya ve yer fıstığı dışındaki bakliyatlar
- Glutensiz tahıllar (Kinoa gibi)
Yasaklı Besinler
Eliminasyon diyetiniz sırasında hangi yaygın yiyeceklerden ve yiyecek gruplarından kaçınmanız gerektiğini mi merak ediyorsunuz?
- Süt ürünleri
- Yumurtalar
- Gluten içeren besiler
- Balık ve kabuklu deniz ürünleri
- Domates ve soğan
- Narenciye
- Baklagiller
- Yer fıstığı
- Fındık
- Mısır
- Organik olmayan sığır eti
- Rafine şeker, mısır şurubu, yapay renkler ve aromalar içeren tatlılar veya şekerlemeler
Sonuç
Eliminasyon diyeti besin hassasiyetinin hangi besinle alakalı olduğunu tespit etmek için yapılan bir diyet çeşididir. Bu yönüyle mutlaka bir diyetisyen ve doktor eşliğinde onun da önerisiyle yapılmalıdır.
Ayrıca bir besini beslenmenizden çıkardığınızda psikolojik bir rahatlama yaşayabilirsiniz. Bu durumun tahlillerle de desteklenmesi gerekebilir. Bazı gıdaların kötü ünlerinden dolayı bu durum sık yaşanan bir fenomendir.